fbpx

Helder uitgelegd

Circulaire economie: helder uitgelegd (deel II)

Tegen 2050 leven we met 9,7 miljard mensen op de aarde. Dat betekent meer consumptie en dus ook meer productie. Maar daardoor komen het klimaat en de natuurlijke grondstoffen nog meer onder druk te staan. Sommigen opperen dat een circulaire economie een uitweg biedt, maar wat betekent dat concreet? The Compost Bag Company legt het helder uit.

Recyclage is de oplossing ! Ja, toch ?

In een circulaire economie worden gaat niets verloren en wordt alles hergebruikt. Recyclage, meer precies mechanische materiaalrecyclage, neemt hierbij dan ook een belangrijke plaats in. Dat is het type recyclage dat we o.a. kennen van de blauwe PMD-zak. Het principe is dat afval wordt gesorteerd op materiaalsoort en dan teruggebracht wordt tot een vorm, die kan gebruikt orden om er opnieuw nieuwe voorwerpen mee te maken.

Is mechanische materiaalrecyclage werkelijk het wondermiddel ? Wel, niet helemaal. Er is enerzijds het probleem van de verontreiniging en anderzijds is er de materiaalbeschadiging.

Hoewel wij in België hoge cijfers scoren door ons afval gelijk aan de bron te sorteren, blijft er toch nog teveel verontreiniging in de materiaalstromen over. Die is er quasi onmogelijk volledig uit te halen op een economisch haalbare manier en komt dus in het uiteindelijke recyclaat terecht. Deze verontreiniging vermindert de kwaliteit van het recyclaat, zodat het niet meer in hoogwaardige toepassingen kan hergebruikt worden. Denk daarbij aan bv. voedselveiligheid. Dat is jammer, want dat staat de zuivere circulariteit in de weg.

Het probleem van materiaalbeschadiging is zo mogelijk nog dramatischer : elk materiaal kan maar een beperkt aantal keren mechanisch gerecycleerd worden. En elke keer gaat de kwaliteit van het materiaal achteruit. Dat is het gevolg van beschadiging van de vezels of van de moleculen in het materiaal als gevolg van de mechanische bewerking. Ook dit staat de volledige circulariteit in de weg.

Wat dan ?

Tot voor kort werd al te verontreinigd afval gewoonweg niet in Europa gerecycleerd, maar wel verscheept naar China. Maar sinds eind 2017 heeft China – terecht – de grenzen gesloten voor deze troep. De meest voorkomende oplossing nu is verbranden met energierecuperatie. De warmte van de verbrandingsoven wordt aangewend om elektriciteit te produceren of een warmtenet te voeden. Mooi, toch ? Ja, maar daardoor gaan de materialen wel onherroepelijk verloren en dat is nu net niet de bedoeling in een circulaire economie.

De petrochemische industrie heeft plannen voor chemische materiaalrecyclage. In tegenstelling tot mechanische materiaalrecyclage wordt het afval hierbij afgebroken tot de chemische basisbouwstenen via pyrolyse. De methode laat toe om zeer zuivere chemische stoffen te bekomen. Alleen … pyrolyse is een energievreter van jewelste. En dat maakt deze vorm van recyclage pokkeduur.

Stilaan komt een andere vorm van recyclage onder de aandacht : de organische recyclage. Dat is wat gebeurt in een compostinstallatie. Composteerbaar afval (GFT, etensresten uit bv. catering, dierlijke mest, CompostBag® producten…) worden door micro-organismen afgebroken en verteerd tot compost. Composst is een bodemverbeteraar en brengt o.m. koolstof in de bodem. Koolstof hebben planten nodig om hun structuren (stengels, bladeren, bloemen, zaden,…) op een gezonde manier op te bouwen. Uit planten worden via bioraffinage chemische basisbouwstenen gewonnen, waarmee opnieuw materialen kunnen worden gemaakt, die tot voorwerpen kunnen worden omgevormd. Toegegeven, het is een lange weg, maar zo is de kringloop ook gesloten. En het kost weinig moeite. De natuur doet het meeste werk.

Ecodesign is de sleutel

Ho maar ! Mag je dan zomaar alles bij het GFT gooien ? Neen, natuurlijk niet ! Want een groot deel van het huishoudelijk afval is vandaag niet composteerbaar. Het gevolg zou alleen zijn dat de compostering zodanig verontreinigd geraakt dat het compost niet meer kan gebruikt worden, bv. als gevolg van microplastics. Dus zeker niet doen ! Maar anderzijds, zou dit wel een elegante oplossing zijn voor te sterk verontreinigd afval, vooral als die verontreiniging organisch van aard is. Denk aan allerhande voedingsverpakkingen, waar voedselresten in achterblijven.

De oplossing ligt in ecodesign : het meenemen van de end-of-life oplossing vanaf de conceptie van het voorwerp. Voedingsverpakkingen moeten composteerbaar gemaakt worden, zodat ze met voedselresten organisch kunnen gerecycleerd worden.

Vandaag staan compostbedrijven zeer huiverachtig tegenover de idee, omdat ze er al de dood voor zijn dat ook niet-composteerbare voorwerpen in hun compostering zouden terechtkomen. Zo zijn er composteerbare alternatieven voor de traditionele plastic groenten- & fruitzakjes in de supermarkt, maar zolang er ook nog andere zijn, houden de composteerders de boot af. Ze vrezen dat de consument het onderscheid niet kan maken. Nochtans bestaan er duidelijke merktekens en logo’s die gecertificeerde composteerbaarheid van een voorwerp aangeven. Hier ligt een belangrijke rol voor de overheid om die meer onder de aandacht te brengen.

En er is natuurlijk een opdracht voor ons allen : sorteer correct en voorkom zo verontreiniging. Voor alle zekerheid, vraag even na bij je gemeente hoe je best te werk gaat.

Circulaire economie: helder uitgelegd (deel I)

Tegen 2050 leven we met 9,7 miljard mensen op de aarde. Dat betekent meer consumptie en dus ook meer productie. Maar daardoor komen het klimaat en de natuurlijke grondstoffen nog meer onder druk te staan. Sommigen opperen dat een circulaire economie een uitweg biedt, maar wat betekent dat concreet? The Compost Bag Company legt het helder uit.

Wat is een circulaire economie?

In een circulaire economie worden gaat niets verloren en wordt alles hergebruikt. In de plaats van telkens opnieuw grondstoffen uit de aarde te halen, worden de materialen uit afgedankte producten opnieuw als grondstof gebruikt. Een circulaire economie staat dan ook diametraal tegenover de lineaire variant, waarbij producten, gemaakt uit nieuw ontgonnen grondstoffen, afgedankt worden op het einde van hun nuttige leven en de materialen die ze bevatten verloren gaan.

De kenmerken van een circulaire economie

Concreet worden goederen zodanig geconcipieerd dat ze deels of geheel gemaakt kunnen worden uit hergebruikte grondstoffen. De consument behandelt de goederen daarna zorgzaam met het oog op maximaal functioneel hergebruik. Bij een defect worden de goederen in eerste instantie hersteld. Is dat niet haalbaar, dan worden de materialen die ze bevatten zoveel mogelijk gerecycleerd. Bedrijven vervaardigen daarna nieuwe goederen hergebruik makend van het gerecycleerde materiaal.

Een wasmachine wordt bijvoorbeeld wel goed onderhouden, maar gaat bijna ooit eens stuk of voldoet hij niet meer aan de vereisten. Dan zal hij eerst hersteld worden of een upgrade krijgen. Is dat niet meer mogelijk, dan maakt de producent met de herbruikbare onderdelen nieuwe machines. Van de niet herbruikbare onderdelen worden de materialen gerecycleerd tot nieuwe grondstof. Op die manier wordt afval dus een (secundaire) grondstof.

Een circulaire economie gaat dus over veel meer dan enkel recycleren. Alle goederen en productieprocessen moeten worden herdacht. Cruciale factoren zijn onder andere slim design, levensloopverlenging, herbruikbaarheid, demonteerbaarheid voor herstel en vervanging …

Wat zijn de voordelen van een circulaire economie?

  1. Je bent minder afhankelijk van invoer van grondstoffen

Europa is een continent met relatief weinig grondstoffen en is dus sterk afhankelijk van de invoer ervan. Maar die zijn niet oneindig beschikbaar: nieuwe grondstofbronnen vinden en ontginnen is steeds moeilijker, waardoor er schaarste dreigt. Bovendien is er ook grote vraag vanuit andere delen van de wereld. Vandaag staan er in Europa al 27 materialen op de lijst met kritieke materialen. Dat zijn grondstoffen die economisch heel belangrijk zijn, maar waarvan de bevoorrading stokt. Tegelijk zitten we op een berg aan materialen, die aanwezig zijn in ons afval. Doordat in een circulaire economie deze materialen zo veel mogelijk gerecycleerd en hergebruikt worden, daalt de afhankelijkheid van nieuw te ontginnen grondstoffen.

  1. De impact op het klimaat verkleint

Grondstoffen worden niet alleen schaarser, ook de ontginning ervan is een zware last voor het milieu. Daar komt nog eens de hoge CO2-uitstoot bij voor het transport en de productie van goederen. Wanneer je producten en grondstoffen zo lang mogelijk gebruikt, daalt de energiekost en ook de impact op het klimaat.

  1. Nieuwe economische activiteiten en meer tewerkstelling

De evolutie naar een circulaire economie brengt ook de vraag naar nieuwe activiteiten en bepaalde profielen met zich mee. Zo ontstaan er nieuwe kansen voor ambachtslui, makers, herstellers, sorteerders, transporteurs, creatieve ontwerpers, platformontwikkelaars en veel meer.

In deel II gaan we dieper in op de verschillende manieren van recyclage. Door de overbevolking komen het klimaat en de natuurlijke reserves onder druk te staan. Een circulaire economie biedt een uitweg, maar wat betekent dat concreet?

Bioplastic helder uitgelegd

Heel wat bedrijven toveren graag met duurzame begrippen, maar dat doen ze niet altijd juist. Vooral rond de term ‘bioplastic’ is er heel wat verwarring. The Compost Bag Company ontwart de knoop.

De term bioplastic is de laatste jaren enorm populair bij bedrijven die zich als duurzaam willen profileren. Toch bestaat er heel wat verwarring rond het begrip. Een kunststof wordt een bioplastic genoemd als:

  • het biogebaseerd (of biobased) is;
  • of biologisch afbreekbaar is;
  • ofwel beide

Biobased: duurzame grondstoffen

Biogebaseerd of biobased betekent dat een product gemaakt is van natuurlijke, meestal plantaardige grondstoffen. Omdat men elk jaar opnieuw planten kan zaaien of planten en oogsten, wordt zo’n materiaal ook ‘hernieuwbaar’ genoemd. De term verwijst dus naar de bron en niet naar hoe een product zich gedraagt ‘end-of-life’. Biobased producten zijn namelijk niet noodzakelijk biologisch afbreekbaar. Zo is biogebaseerde verf niet biologisch afbreekbaar, terwijl bepaalde biobased schoonmaakproducten wel door schimmels en bacteriën verteerd worden.  De ‘Green Bottle’ van Coca Cola bevat wel een beetje biobased PET, maar is geenszins biologisch afbreekbaar.

Biologisch afbreekbaar: afbraak door micro-organismen

Wanneer een kunststof biologisch afbreekbaar is, gebruiken micro-organismen (bacteriën, schimmels, kleine insecten) het om zich ermee kunnen voeden. Dat voedsel geeft hen de energie om verder te leven en zich voort te planten. Het restproduct is, naast water, biomassa die humus, bosgrond of compost genoemd wordt.

Bioplastic is kortom een verwarrend containerbegrip, dat voor twee totaal verschillende eigenschappen wordt gebruikt. Enkel bioplastics die beide eigenschappen (biobased én biologisch afbreekbaar) combineren, zijn een valabel alternatief voor het plasticprobleem. De Mater-Bi® materialen van Novamont, die The Compost Bag Company gebruikt, zijn van deze laatste categorie.

Ontdek uit welke natuurlijke stoffen onze producten precies gemaakt zijn en hoe ze afgebroken worden.

Composteerbaar: helder uitgelegd

Composteren zit in de lift. Maar liefst 21% van de Vlamingen heeft thuis een composteerbak of -vat staan. Wil je zelf ook aan de slag? Dan is het cruciaal om te weten hoe het composteerproces in zijn werk gaat en welk afval wel of niet composteerbaar is. We zetten alle feiten op een rij.

 

Wat is composteren?

Composteren is een methode om organisch afval te verwerken. Bacteriën, schimmels, kleine insecten – ook wel micro-organismen genoemd – voeden zich met het vaste afval en zetten het om in koolstofdioxide, water en compost. Die micro-organismen hebben daarbij zuurstof nodig. Daarom spreken we ook wel van een aeroob proces. Daarnaast is een relatief hoge vochtigheidsgraad en een voldoende hoge temperatuur nodig voor een goed composteerproces.

Composteren gebeurt op twee manieren:

  • Bij industriële compostering controleren en sturen installaties het proces voortdurend bij. Daardoor versnelt het composteren aanzienlijk. Op luttele weken is de klus geklaard.
  • Bij thuiscompostering ben je onder andere afhankelijk van de weersomstandigheden. Het afval omzetten in compost verloopt dus veel trager, zeker bij koud of droog weer.

 

Wanneer is afval al dan niet composteerbaar?

Natuurlijk afval

Omdat iets uit de natuur komt, mag het nog niet automatisch in je compostbak. Kurk is bijvoorbeeld composteerbaar in een industriële composteerinstallatie. Maar in water of in de grond of zelfs in een composteervat thuis is dat niet het geval, omdat de temperatuur daar lager is.

Groeten-, fruit- en tuinafval (GFT) kan je wel thuis composteren. Ben je niet zeker van je stuk? Hier lees je wat nu wel en niet tot GFT-afval behoort. Zo mogen gras en bladeren, notendoppen en mest van kleine planteneters (bijvoorbeeld konijnen) in je compostbak. Mosselschelpen, slachtafval en uitwerpselen van honden en katten horen dan weer bij het restafval.

 

Kunststofafval

Een product uit kunststof is composteerbaar als het voldoet aan de Europese normen EN 13432 of EN 14995. In de praktijk betekent dit dat composteerbaar kunststofafval in een industrieel composteerproces:

  • voor minstens 90% uiteen valt tot kleine stukjes binnen 12 weken (de overige 10% valt buiten die periode uiteen);
  • voor minstens 90% biologisch afgebroken wordt binnen 6 maanden (de overige 10% vergaat nadien);
  • geen negatief of toxisch effect heeft op het proces;
  • geen of uiterst minieme hoeveelheden zware metalen bevat.

Dat betekent niet dat alle composteerbare producten ook thuis in je compostbak kunnen. Alleen verpakkingen met onderstaande logo’s zijn thuis composteerbaar (al kan het dus even duren).

 

Daarnaast bestaan er nog tientallen duurzaamheidslabels met elk een eigen betekenis op het vlak van composteren. Hier ontdek je wat die logo’s precies inhouden.

 

Wat met CompostBag-zakken?

Alle CompostBag-zakken zijn gecertificeerd volledig industrieel composteerbaar. Binnen de paar weken zijn ze daar volledig vergaan. Enkele modellen kan je ook thuis composteren. Je herkent deze aan de bovenstaande logo’s.

 

Zelf aan de slag?

Maar liefst 40% van al het huishoudelijk afval is organisch. Zo raakt je vuilzak snel gevuld, terwijl je dat organisch afval ook kan composteren. Dat is eenvoudiger dan je denkt. We zetten de beste tips op een rij.

Hier ontdek je uit welke natuurlijke stoffen onze producten precies gemaakt zijn en hoe ze afgebroken worden.

 

Lees ook:

Bioafbreekbaar: helder uitgelegd

“Bioafbreekbaar” of “biologisch afbreekbaar” wordt tegenwoordig door velen snel in de mond genomen, maar meestal wordt er een gevolgtrekking aan gegeven die niet klopt met de werkelijkheid. Hoezo ? “Bioafbreekbaar” is toch Bioafbreekbaar. Zo moeilijk is dat toch niet? Hmm, we leggen het even helder uit.

Definitie

Biologische afbraak is een complex biochemisch proces waarbij micro-organismen organisch materiaal omzetten in water, energie en biomassa (humus, compost). Tijdens dit proces geven ze ook CO2 af.

Ietwat makkelijker gezegd : door biologische afbraak keert organisch afval ‘terug naar de natuur’. Inderdaad, micro-organismen (bacteriën, schimmels, kleine insecten) breken het organisch afval af tot kleine stukjes zodat ze zich ermee kunnen voeden. Dat voedsel geeft hen de energie om verder te leven en zich voort te planten. Het restproduct is, naast water, biomassa die al naar het geval humus, compost, enz. genoemd wordt. Die biomassa verrijkt dan weer de bodem, zodat planten weelderig kunnen groeien.

Velen concluderen dat als een product éénmaal Bioafbreekbaar is genoemd, het altijd en overal zal vergaan. Dat je het dus zomaar mag laten rondslingeren in de natuur of ingraven in de bodem of overboord gooien op zee. Maar dat is absoluut niet het geval!

Soms wel, soms niet…

En nu wordt het verwarrend ! Biologische afbraak gebeurt niet altijd overal en om het even wanneer. Of het gebeurt en hoe snel het gebeurt, hangt van veel factoren af.

Wat te denken van volgend voorbeeld: een boom valt om in het bos. Na een aantal tientallen jaren is hij volledig vergaan. Dus is hout Bioafbreekbaar, zeggen we. Maar als diezelfde boom was geveld om er een houten schip mee te maken, dat ten tijde van de Oude Grieken is gezonken in de Middellandse zee, dan vinden we die vandaag – 3.000 jaar later – soms nog terug. Is hout dan nog wel Bioafbreekbaar ?

Hetzelfde materiaal kan wat biologische afbraak tonen afhankelijk van de omgeving waarin het zich bevindt. In het bos is het voldoende warm en vochtig en is overvloedig zuurstof aanwezig om de micro-organismen hun gang te laten gaan. Op de bodem van de zoute zee, kan het koud zijn en donker. De micro-organismen zijn er totaal anders dan in het bos. Het gevolg is dat het biologisch afbraakproces heel anders verloopt, vooral véél trager.

Omzichtigheid geboden…

Er moet dus omzichtig worden omgesprongen met het woord ‘biologisch afbreekbaar”, want wat bv. vergaat in de bodem, doet dat niet noodzakelijk ook in de zee. Wat snel vergaat in een industriële compostinstallatie doet dat niet noodzakelijk binnen dezelfde tijd in een composthoop thuis.

Er wordt te snel van uit gegaan dat ‘biologisch afbreekbaar’ betekent dat iets in de natuur binnen de kortste keren verdwenen is, maar dat is niet zo. Bladeren van eiken, beuken of kastanjes hebben méér dan een jaar nodig om te vergaan. Een sinaasappelschil doet er zelfs 2 jaar over.

Unieke Belgische wetgeving

Net omwille van deze verwarrende situatie is het in België bij Koninklijk Besluit verboden om producten “afbreekbaar” of Bioafbreekbaar” te noemen. Daarmee neemt ons land een unieke positie in de wereld in. Onze overheid verdient een pluim voor het beschermen van haar bevolking tegen al te ijverige marketeers, die snel willen scoren met “Bioafbreekbaar”. Dat mag ook eens gezegd worden.

Binnenkort leggen we nog zo enkele veel gebruikte en misbruikte termen duidelijk uit.

Hier ontdek je uit welke natuurlijke stoffen onze producten precies gemaakt zijn en hoe ze afgebroken worden.

Shopping basket

Go to Top