Circulaire economie: helder uitgelegd (deel II)
Tegen 2050 leven we met 9,7 miljard mensen op de aarde. Dat betekent meer consumptie en dus ook meer productie. Maar daardoor komen het klimaat en de natuurlijke grondstoffen nog meer onder druk te staan. Sommigen opperen dat een circulaire economie een uitweg biedt, maar wat betekent dat concreet? The Compost Bag Company legt het helder uit.
Recyclage is de oplossing ! Ja, toch ?
In een circulaire economie worden gaat niets verloren en wordt alles hergebruikt. Recyclage, meer precies mechanische materiaalrecyclage, neemt hierbij dan ook een belangrijke plaats in. Dat is het type recyclage dat we o.a. kennen van de blauwe PMD-zak. Het principe is dat afval wordt gesorteerd op materiaalsoort en dan teruggebracht wordt tot een vorm, die kan gebruikt orden om er opnieuw nieuwe voorwerpen mee te maken.
Is mechanische materiaalrecyclage werkelijk het wondermiddel ? Wel, niet helemaal. Er is enerzijds het probleem van de verontreiniging en anderzijds is er de materiaalbeschadiging.
Hoewel wij in België hoge cijfers scoren door ons afval gelijk aan de bron te sorteren, blijft er toch nog teveel verontreiniging in de materiaalstromen over. Die is er quasi onmogelijk volledig uit te halen op een economisch haalbare manier en komt dus in het uiteindelijke recyclaat terecht. Deze verontreiniging vermindert de kwaliteit van het recyclaat, zodat het niet meer in hoogwaardige toepassingen kan hergebruikt worden. Denk daarbij aan bv. voedselveiligheid. Dat is jammer, want dat staat de zuivere circulariteit in de weg.
Het probleem van materiaalbeschadiging is zo mogelijk nog dramatischer : elk materiaal kan maar een beperkt aantal keren mechanisch gerecycleerd worden. En elke keer gaat de kwaliteit van het materiaal achteruit. Dat is het gevolg van beschadiging van de vezels of van de moleculen in het materiaal als gevolg van de mechanische bewerking. Ook dit staat de volledige circulariteit in de weg.
Wat dan ?
Tot voor kort werd al te verontreinigd afval gewoonweg niet in Europa gerecycleerd, maar wel verscheept naar China. Maar sinds eind 2017 heeft China – terecht – de grenzen gesloten voor deze troep. De meest voorkomende oplossing nu is verbranden met energierecuperatie. De warmte van de verbrandingsoven wordt aangewend om elektriciteit te produceren of een warmtenet te voeden. Mooi, toch ? Ja, maar daardoor gaan de materialen wel onherroepelijk verloren en dat is nu net niet de bedoeling in een circulaire economie.
De petrochemische industrie heeft plannen voor chemische materiaalrecyclage. In tegenstelling tot mechanische materiaalrecyclage wordt het afval hierbij afgebroken tot de chemische basisbouwstenen via pyrolyse. De methode laat toe om zeer zuivere chemische stoffen te bekomen. Alleen … pyrolyse is een energievreter van jewelste. En dat maakt deze vorm van recyclage pokkeduur.
Stilaan komt een andere vorm van recyclage onder de aandacht : de organische recyclage. Dat is wat gebeurt in een compostinstallatie. Composteerbaar afval (GFT, etensresten uit bv. catering, dierlijke mest, CompostBag® producten…) worden door micro-organismen afgebroken en verteerd tot compost. Composst is een bodemverbeteraar en brengt o.m. koolstof in de bodem. Koolstof hebben planten nodig om hun structuren (stengels, bladeren, bloemen, zaden,…) op een gezonde manier op te bouwen. Uit planten worden via bioraffinage chemische basisbouwstenen gewonnen, waarmee opnieuw materialen kunnen worden gemaakt, die tot voorwerpen kunnen worden omgevormd. Toegegeven, het is een lange weg, maar zo is de kringloop ook gesloten. En het kost weinig moeite. De natuur doet het meeste werk.
Ecodesign is de sleutel
Ho maar ! Mag je dan zomaar alles bij het GFT gooien ? Neen, natuurlijk niet ! Want een groot deel van het huishoudelijk afval is vandaag niet composteerbaar. Het gevolg zou alleen zijn dat de compostering zodanig verontreinigd geraakt dat het compost niet meer kan gebruikt worden, bv. als gevolg van microplastics. Dus zeker niet doen ! Maar anderzijds, zou dit wel een elegante oplossing zijn voor te sterk verontreinigd afval, vooral als die verontreiniging organisch van aard is. Denk aan allerhande voedingsverpakkingen, waar voedselresten in achterblijven.
De oplossing ligt in ecodesign : het meenemen van de end-of-life oplossing vanaf de conceptie van het voorwerp. Voedingsverpakkingen moeten composteerbaar gemaakt worden, zodat ze met voedselresten organisch kunnen gerecycleerd worden.
Vandaag staan compostbedrijven zeer huiverachtig tegenover de idee, omdat ze er al de dood voor zijn dat ook niet-composteerbare voorwerpen in hun compostering zouden terechtkomen. Zo zijn er composteerbare alternatieven voor de traditionele plastic groenten- & fruitzakjes in de supermarkt, maar zolang er ook nog andere zijn, houden de composteerders de boot af. Ze vrezen dat de consument het onderscheid niet kan maken. Nochtans bestaan er duidelijke merktekens en logo’s die gecertificeerde composteerbaarheid van een voorwerp aangeven. Hier ligt een belangrijke rol voor de overheid om die meer onder de aandacht te brengen.
En er is natuurlijk een opdracht voor ons allen : sorteer correct en voorkom zo verontreiniging. Voor alle zekerheid, vraag even na bij je gemeente hoe je best te werk gaat.
