We moeten dringend minder plastic zakken gebruiken, daar is iedereen het over eens. Maar over hoe we die doelstelling kunnen bereiken, verschillen de meningen grondig. Want Vlaanderen, Brussel en Wallonië houden er elk een andere aanpak op na. En de ene overheid is al wat ambitieuzer dan de andere.
In Europa gebruiken we jaarlijks 800.000 ton plastic zakken voor eenmalig gebruik. De gemiddelde nuttige gebruiksduur wordt uitgedrukt in minuten, maar het duurt eeuwen alvorens ze zijn vergaan. Op die manier ontstaat een enorme afvalberg. Om die in te perken, is er een doordacht beleid nodig.
Zo’n beleid uitstippelen is de taak van de minister van Leefmilieu. Ons land telt er 3: een voor Vlaanderen, voor Brussel en voor Wallonië. Daarbovenop hebben we nationale minister voor Milieu. Door al die versnippering is er geen eenduidige aanpak om het gebruik van plastic zakken terug te dringen. Daarom lijsten we per regio de stand van zaken op.
Vlaanderen: veel goodwill, amper wetten
Vlaamse supermarkten geven hun klanten geen gratis plastic zakken aan de kassa. Andere handelaars zoals bakkers, slagers, kledingwinkels en marktkramers doen daar voorlopig niet aan mee. Maar daar wil de Vlaamse regering vanaf 2019 komaf mee maken.
Voor een totaalverbod is er vooralsnog geen politiek compromis. Nochtans zijn er valabele alternatieven. Stickers op groenten en fruit worden op termijn wel verboden, tenzij ze echt nodig zijn, voor bijvoorbeeld de versheidsdatum.
Brussel: ambitieus beleid
Op 1 september 2017 schafte Brussel lichtgewicht plastic zakken aan de kassa voor eenmalig gebruik volledig af. Een jaar later kwamen daar ook andere wegwerpzakken bij die als verpakking dienen voor fruit, groenten, bulkproducten of andere goederen. Tot eind februari 2020 mogen handelaars wel nog zakjes aanbieden die voor minstens 40% biobased en thuis composteerbaar zijn.
Tot 2025 zijn die zakjes ook nog toegelaten voor vochtige voedingsmiddelen of voedingsmiddelen die een vloeistof bevatten, zoals vlees of vis. Daarna moeten ze voor minstens 60% biobased en thuis composteerbaar zijn. Na 2030 zijn ondernemers verplicht een volledig duurzaam alternatief aan te bieden. Herbruikbare zakken zijn uiteraard wel nog toegelaten.
Wallonië: de Belgische koploper
Het Waalse gewest kan de beste cijfers voorleggen. Er geldt immers een volledig verbod op plastic zakken voor eenmalig gebruik van elke dikte. Handelaars mogen enkel exemplaren aanbieden die minstens 20 keer herbruikbaar zijn en daarnaast ook wasbaar, herstelbaar en recyclebaar.
Net zoals in Brussel vormen zakjes die voor minstens 40% biobased en thuis composteerbaar zijn een uitzondering tot maart 2020. Voor vochtige voedingsmiddelen of voedingsmiddelen die een vloeistof bevatten, geldt die uitzondering tot 2025. Waalse handelaars moeten dus al vanaf 2026 een groen alternatief voorzien.
En in de rest van de wereld?
Bangladesh en Haïti waren de eerste landen die maatregelen namen om het gebruik van plastic zakken te beperken. Al in 2002 legden ze wegwerpzakken aan banden. Ook Mauritius voert sinds 2004 een streng beleid: de productie en het gebruik van gewone plastic zakken is er illegaal. Wie de wet overtreedt, riskeert zware boetes en zelfs een gevangenisstraf. Enkel zakken die binnen een jaar biologisch afbreken, zijn toegelaten.
De strengste plasticwetgeving is weggelegd voor Kenia. In het Afrikaanse land is het officieel verboden om plastic zakken te gebruiken, produceren of importeren. Wie toch een plastic zak gebruikt, riskeert een boete van 32.000 euro of een celstraf van vier jaar.
Ook onder andere Marokko, Mali, Zuid-Afrika en bepaalde staten van de VS stelden al paal en perk aan het plasticgebruik. In Nederland betaal je sinds 2016 een extra heffing voor plastic zakken. Frankrijk, Italië en binnenkort ook Spanje laten dan weer enkel nog composteerbare zakjes toe. Hoog tijd dus dat ook Vlaanderen een ambitieus beleid invoert. Als een van de meest welvarende regio’s ter wereld kunnen en móeten we immers beter doen.
Plastic afval vormt een enorm milieuprobleem. Daarom ontwikkelt The Compost Bag Company alternatieve en 100% bio-afbreekbare producten, op basis van hernieuwbare, natuurlijke grondstoffen. Zo kunnen we de plastic soep terugdringen.